Uyku yaşamımızın temel bir öğesidir. Ayrıca uyku, bedenimiz için günlük olarak tekrarlanan bir yenilenme ve tamir sürecidir. Son yıllarda yapılan araştırmalar kaliteli bir uykunun yani düzenli ve kesintisiz bir uyuma ile REM aşaması gibi girilmesi gereken derin uyku aşamalarının gerçekleşmesinin sağlığımız üzerindeki inanılmaz olumlu etkilerini bize gösteriyor. Uyku, sadece günlük yaşam kalitemizi değil uzun dönem sağlıklı kalmamız ve hatta yaşam süremizi bile belirleyen en önemli etmenlerden birisidir.
Diş hekimi ve Ortodonti Uzmanı Doç. Dr. İlhan Metin Dağsuyu, uyku ile ilgili demecine yukarıdaki cümlelerle başladı ve özellikle uyku kalitesi ile dişler ve ağız bölgesi arasındaki ilişkiye dikkat çekti.
Uykuya daldıktan sonra horlamamız, rahatsız bir süreç geçirerek sık sık pozisyon değiştirmemiz ve uyanmamız, yarı uykulu halde nefes alamadığımızı hissetmemiz veya hareket etmek istesek de vücudumuzu hareket ettirememiz gibi belirtilerle kendini gösteren uyku apnesi (uyku durması)’nın en önemli nedenlerinden birisi de özellikle alt çenemizin geride konumlanması veya üst çenemizin darlığıdır.
Alt çenenin konumu, uyku için hayati derecede önemli olan yutak bölgesinde bir boru formunda olan üst havayolunun genişliğini ve hacmini belirler. Alt çenenin çocukluk döneminden itibaren yetersiz gelişimi ve geride konumlanması havayolu hacmini daraltır. Gün içinde dik duruşumuza bağlı olarak ciddi bir sorunla karşılaşmasak da uyku sırasında dilimiz, boğazımız ve yumuşak damağınızdaki kasların tümü gevşer ve alt çenenin geriliğine bağlı zaten dar olan üst havayolu akımı tamamen veya kısmen kapanabilir. Kısmen kapanıklık horlamaya, tamamen tıkanma belirli süreler vücudumuzun tamamen oksijensiz kalmasına neden olan uyku apnesine neden olur. Bu sürecin her gece tekrarlanması aslında uyku sırasında dinlenmesi gereken kalbimiz akciğerlerimiz ve beynimiz gibi tüm iç organlarımızın aksine daha da yorulmasına, yıpranmasına ve sonuçta erken yaşlanmasına neden olur.
Uyku problemi yaşayan bireylerde çenenin az gelişimine, darlığına ve özellikle geriliğine bağlı olarak, dişlerdeki çapraşıklıklar dikkat çekicidir. Estetik bir problem olmanın ötesinde çapraşıklıklar diş eti rahatsızlıklarına ve buna bağlı kemik kayıplarına yol açar. Daha fazla oksijene ihtiyaç duyulması nedeniyle solunum ağızdan yapılır ve normalde uykuda kapalı olması gereken ağızda tükürük akışı bozulur. Dişler ve diyetleri kuru kalır, dişlerde çürük gelişimi hızlanır ve diş etlerindeki hastalıklar ilerler. Büyük oranda rahatsız edici bir ağız kokusu ortaya çıkar. Bu bireylerde aşırı diş gıcırdatmaya bağlı olarak dişlerde ciddi aşınmalar görülür ve alt çeneyi kafatasına bağlayan Temporo Mandibuler Eklemde ciddi problemler gelişebilir. Tüm bu problemler ağız sağlığını ve günlük yaşam kalitesini ciddi olarak etkiler.
Dr. Dağsuyu, uyku probleminiz varsa öncelikle bir diş hekiminize veya bir ortodonti uzmanına başvurmanızı öneriyor. Kapsamlı bir muayene ile üç boyutlu iskelet ve hava yolu hacmi ölçününe olanak sağlayan oldukça düşük dozlu Dental Tomografiler (CB-CT)ile ilk tanı konabilir. Gerekirse uyku merkezlerinde bir gece geçirmeyi gerektiren uyku testi ile (polisomnografi) ile probleminizin boyutu ve ciddiyeti belirlenir.
Dişler ve çeneler ile ilişkili uyku problemi, diş hekiminiz tarafından size özel hazırlanan ve alt çeneyi uyku sırasında geçici olarak tutan bir aygıt ile azaltılabilir. Çenelerin özel bir operasyon ile öne doğru konumlandırılması (Ortognatik cerrahi) ise probleminizin kesin olarak çözümünü sağlar.
Bu süreçte çene eklemine yönelik tedaviler, çapraşıklıkların düzeltilmesi, diş eti rahatsızlıklarına müdahale edilmesi ağız sağlığınızı yeniden kazanmanızı sağlayacaktır. Bu problem çocukluk döneminden itibaren geliştiği için lütfen büyüme dönemindeki çocuklarınızın rutin diş ve çene gelişimi muayenelerini yaptırmayı lütfen ihmal etmeyin!
